"သိမ္ေမြ႔ေသာလမ္း (၃၆)

(. . . . .မွ အဆက္)

စတုတၳေန႔ - အေတြးႏွင့္ ဘာ၀နာ

(ေဟာင္ေကာင္၊ ၁၇ ေအာက္တိုဘာ၊ ၁၉၉၇)

ဆရာႀကီး။  ။ အေတြးေတြကို တရားသေဘာနဲ႔အညီ ဘယ္လို လုပ္ေဆာင္ရမယ္ ဆိုတာကို အနည္းငယ္ ေျပာပါမယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေတြးေတြဟာ စက္က ထုတ္ေနသလို အလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚေနတယ္ ဆိုတာကို သိႏိုင္ပါတယ္။ အေတြးေတြ ေပၚလာတယ္။ ဘာျဖစ္ေနသလဲ ၾကည့္ပါ။ ခင္ဗ်ားတို႔ ကၽြန္ေတာ့္ကို နာေထာင္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ထဲေပၚလာတဲ့ အေတြးေတြထဲ နစ္ျမဳပ္သြားတယ္။ အေတြးေတြ ၀င္မလာေစခ်င္ေပမယ့္ သူတို႔က ၀င္၀င္လာၾကတယ္။ စိတ္၀င္စားစာရာ ေကာင္းတာက . . . တစ္ခ်ိဳ႕ အေတြးေတြကို ေပၚလာခြင့္ ေပးလိုက္ၿပီး လႊတ္ေပးလိုက္တယ္။ တစ္ခု အေတြးေတြကိုေတာ့ ဆုပ္ကိုင္ထားတယ္။ အေတြးေတြနဲ႔ . . . ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဆံုးျဖတ္သတ္မွတ္တယ္။ အေတြးေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို လႊမ္းမိုးႏိုင္ပါတယ္။ ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ . . . သတိနဲ႔ ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္တာ တစ္ခုက . . . အေတြးေတြ ေပၚလာတဲ့အခါ အေတြးေတြကို ဆုပ္ကိုင္မထားဘဲ လႊတ္ေပးလိုက္ႏိုင္ရင္ ျပႆနာ မရွိပါဘူး။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေလ့လာရပါမယ္။ စူးစမ္းရပါမယ္။ ေနာက္တစ္ခုက . . . အေတြးေတြနဲ႔ စိတ္အေျခအေနေတြၾကားက ဆက္စပ္ ပတ္သက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ေစာေစာက ေျပာခဲ့သလို အေတြးေတြကို ဆုပ္ကိုင္ထားၿပီး . . . ကိုယ့္ကိုယ္ကို အေတြးေတြနဲ႔ ဆံုးျဖတ္သတ္မွတ္လိုက္တဲ့အခါ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ စိတ္အေျခအေနဟာ ေျပာင္းလဲသြားပါတယ္။  ဒါေၾကာင့္ အေတြးေတြ ေပၚလာတဲ့ အခါမွာ မတံု႔ျပန္မိဖို႔ ကၽြန္ေတာ္ အၾကံျပဳေနတာပါ။

စိတ္ခံစားမႈမ်ား

ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားထုတ္ဆဲျဖစ္တဲ့ စိတ္၀င္စားစရာ ေနာက္တစ္ခုက . . . အေတြးေတြနဲ႔ စိတ္ခံစားမႈေတြရဲ့ ဆက္သြယ္ခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာက အရင္ ေပၚလာသလဲ။ အေတြးေတြလား။ ဒါမွမဟုတ္ စိတ္ခံစားမႈေတြလား။

(ေယာဂီမ်ား။  ။ အေတြးေတြပါ။)

ခင္ဗ်ားတို႔ကိုယ္တိုင္ ေဖာ္ထုတ္လိုက္တာ၊ ခင္ဗ်ားတို႔ကိုယ္တိုင္ ေလ့လာသင္ယူမိတာလို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ တစ္နည္း ေျပာရရင္ . . . အေတြးေတြနဲ႔ အလုပ္ျဖစ္ေအာင္၊ အေတြးေတြကို ႏိုင္နင္းေအာင္ ေလ့က်င့္တယ္ဆိုရင္ စိတ္ခံစားမႈေတြအေပၚ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္း ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္လုပ္ၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက စိတ္ခံစားမႈ ရွိတယ္ဆိုရင္ အေတြးေတြက စိတ္ခံစားမႈကို ခ်ဲ႕ကားပါတယ္။ အေတြးေတြဟာ ရွိေနတဲ့ စိတ္ခံစားမႈကို ပံုႀကီးခ်ဲ႕ႏိုင္ပါတယ္။

ဇာတ္လမ္းမ်ား

ေနာက္တစ္ခုက အေတြးေတြကေန ဇာတ္လမ္းေတြ ဘယ္လိုဖန္းတီးမိတာ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဇာတ္လမ္းေတြကို ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ဖန္တီးၿပီး ကိုယ္ဖန္တီးတဲ့ ဇာတ္လမ္းေတြရဲ့ သားေကာင္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ ျပန္ျဖစ္ေနတာကို နားမလည္ၾကပါဘူး။ တစ္ခါတစ္ခါ ဇာတ္လမ္းေတြက ႐ုပ္ရွင္ျဖစ္သြားပါတယ္။ အတိတ္က ျဖစ္ခဲ့တာေတြ၊ အနာဂတ္မွာ ျဖစ္မွာေတြက စိတ္ကူးထဲမွာ ႐ုပ္ရွင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ခါ ေတာ္ေတာ္ဆိုးတဲ့ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္လမ္းေတြ ဖန္တီးေနၾကပါတယ္။ ဇာတ္လမ္း အားလံုးထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ပဲ ဒါ႐ိုက္တာ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ပဲ ထုတ္လုပ္သူ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ပဲ သ႐ုပ္ေဆာင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဇာတ္နာရတဲ့သလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ပါပဲ။ အဲဒီလို ဇာတ္လမ္း နမူနာတစ္ခု ေျပာျပပါမယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ စိတ္ကူးယဥ္ ဇာတ္လမ္းက တကယ့္လက္ေတြ႔ ျဖစ္သြားပံုကို ေျပာျပပါမယ္။

ဗုဒၶစာေပထဲက ဇာတ္လမ္းတစ္ပုဒ္ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထြက္ခ်င္တဲ့ ရဟန္းငယ္တစ္ပါး ရွိပါတယ္။ သူ လူထြက္မယ့္ အစီအစဥ္ကို သူ႔ဆရာသိေအာင္ ေျပာျပမထားပါဘူး။ တစ္ေန႔ေတာ့ ဆရာရဟန္း ေခါင္းကိုက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရဟန္းငယ္ကို အႏွိပ္ခိုင္းပါတယ္။ သူ႔ဦးေခါင္းကို ဆီနဲ႔ သုတ္လိမ္းခိုင္းပါတယ္။ ရဟန္းငယ္ဟာ ဆရာ့ဦးေခါင္းကို ဆီသုတ္ေပးရင္း ေတြးေတာေနပါတယ္။ တစ္လႏွစ္လ အတြင္းမွာ လူထြက္မယ္။ သကၤန္းခၽြတ္ၿပီးရင္ အလုပ္ရွာမယ္။ အလုပ္ရရင္ ေငြ၀င္မယ္။ ေငြရွိရင္ အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ ရွာမယ္။ လက္ထပ္မယ္။ လက္ထပ္ၿပီးရင္ တစ္ခါတစ္ခါမွာ အမ်ိဳးသမီးက အေျပာရ အဆိုရခက္ႏိုင္တယ္။ ေျပာမေကာင္း ဆိုမေကာင္း အသံုးမက်တဲ့ အမ်ိဳးသမီးကို ႐ိုက္ထည့္လိုက္မယ္။ ေတြးေနတာေပါ့။ ေတြးေနရာကေန လက္ပါၿပီး ဆရာရဟန္းရဲ့ ဦးေခါင္းကို ႐ိုက္ထည့္လိုက္တယ္တဲ့။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရယ္ၾကေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေတြးနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဒီလိုပါပဲ။ အေတြးေတြဟာ တကယ့္ကို ဖန္းစားႏိုင္တယ္ဆိုတာ ျပသေနပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အတြက္ စိတ္ကူးယဥ္ အိပ္မက္ေတြ ဖန္တီးေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က အဲဒါေတြကို တကယ့္အစစ္လို႔ ထင္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ . . . ဒီဇာတ္လမ္းေတြဟာ စိတ္ခံစားမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ ပတ္သက္ေနပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ကို ညႊန္းဆိုတဲ့ ပါဠိစကားလံုးက ပပဉၥတဲ့။ စိတ္၀င္စားစရာ စကားလံုးပါ။ ဆိုလိုတာက . . . တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ လုပ္ဇာတ္ခင္းျခင္း၊ စီမံကိန္းဆြဲျခင္းေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ အေတြးေတြနဲ႔ ျပဳလုပ္ပါတယ္။ အျမင္အယူအဆနဲ႔ ဆင္းရဲဒုကၡ ဆက္စပ္မႈ ရွိတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုပဲ . . . ဆင္းရဲဒုကၡကို ဖန္တီးပါတယ္။

အေတြးေတြနဲ႔ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္တတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ဖို႔၊ အေတြးေတြကို နားလည္ဖို႔၊ အေတြးေတြရဲ့ သဘာ၀ကို တကယ္နားလည္ဖို႔၊ အေတြး တည္ေဆာက္ပံုကို နားလည္ဖို႔ အလြန္ပဲ အေရးႀကီးပါတယ္။ ေစာေစာက ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခဲ့လို အေတြးေတြ စိတ္ခံစားမႈေတြကို ၀င္ခြင့္ထြက္ခြင့္ ေပးထားလိုက္ၿပီးေတာ့၊ ျဖစ္ေပၚခြင့္ ပ်က္သုဥ္းခြင့္ ေပးလိုက္ၿပီးေတာ့ ကင္းလြတ္တဲ့စိတ္ ရွိလာေအာင္ ေလ့က်င့္ႏိုင္ၿပီး ဘာကိုမွ မတံု႔ျပန္ဘဲ ကင္းလြတ္မႈ ရွိတယ္ဆိုရင္ . . . အဲဒီ အခိုက္အတန္႔မွာ ၀ိမုတၱိ ရွိေနပါတယ္။

တိဗက္ဗုဒၶဘာသာမွာ သိပ္ေကာင္းတဲ့ ခိုင္းႏႈိင္းခ်က္ေလး တစ္ခု ရွိပါတယ္။ စိတ္ကို ေကာင္းကင္ျပင္ အာကာသနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ပါတယ္။ အေတြးေတြကို တိမ္နဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ပါတယ္။ တိမ္က ေကာင္းကင္အေပၚ သက္ေရာက္မႈ မရွိပါဘူး။ ေကာင္းကင္က တိမ္အေပၚ သက္ေရာက္မႈ မရွိပါဘူး။ အရာရာကို ျဖစ္ေပၚခြင့္ ပ်က္သုဥ္းခြင့္ ေပးထားၿပီး ကင္းလြတ္မႈ ရရွိဖို႔၊ ကင္းလြတ္တဲ့စိတ္ ရွိဖို႔ အေရးႀကီးတယ္ ဆိုတာကို ေဖာ္ျပေနပါတယ္။

ပိုင္ဆိုင္မႈ

အေတြးနဲ႔ ပတ္သက္တာ ေနာက္တစ္ခုက . . . ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ အေတြးကို ကိုယ္နဲ႔ ထပ္တူျပဳတတ္ၾကပါတယ္။ ငါ့အေတြး၊ ငါေတြးတယ္လို႔ သေဘာထားၾကပါတယ္။ နားမလည္ႏိုင္ေတာ့ . . . အေတြးက ေတြးသူကို ဖန္းတီးလိုက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ငါ့အေတြးလို႔ စြဲမယူဘဲ၊ ေတြးသူ မပါဘဲ အေတြးကို အေတြးလို႔သာ ႐ႈျမင္ဖို႔၊ ျဖစ္ေပၚလာၿပီး ပ်က္သုဥ္းသြားတဲ့ အေတြးလို႔သာ ႐ႈျမင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္ တိုက္တြန္းတာေတြ မ်ားေနပါၿပီ။

ပိုင္ဆိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ဒီ ထင္ျမင္ခ်က္ဟာ ရယ္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ အေတြးေတြ၊ စိတ္ခံစားမႈေတြ၊ အထိအေတြ႔ေတြ၊ ပုဂၢိဳလ္သတၱ၀ါေတြ၊ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ . . . အရာရာကို ပိုင္ဆိုင္လိုက္ၾကပါေတာ့တယ္။ ကိုယ္ မႏွစ္သက္တာေတြ ပိုင္ဆိုင္ထားရေတာ့ စြန္႔လြတ္လိုက္ခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စိတ္ခံစားမႈေတြကို စြန္႔လႊတ္လိုက္ဖို႔ အခက္ေတြ႔ၾကရပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ငါ့ေဒါသ၊ ငါ့အေၾကာက္တရား၊ ငါ့စိုးရိမ္မႈ၊ ငါ့၀မ္းနည္းမႈလို႔ ေတြးထင္မွတ္ယူထားၾကလို႔ပါ။ ငါပိုင္တယ္လို႔ ယူဆထားတာ မွန္သမွ်ကို အမွန္တကယ္ မစြန္႔လႊတ္ခ်င္ၾကပါဘူး။ ဒါဟာ ဓမၼရဲ့ နက္နဲတဲ့ အပိုင္းပါ။ တကယ့္တကယ္ ပိုင္ဆိုင္သူ မရွိဘူးဆိုတာကို ညႊန္ျပတဲ့ အပိုင္းပါ။  အေတြးေတြသာ ရွိပါတယ္။ အေတြ႔အထိေတြသာ ရွိပါတယ္။ စိတ္ခံစားမႈေတြသာ ရွိပါတယ္။

(ဆက္ရန္ . . . . .)

:)

ရွင္အာစာရ

-----

Godwin Samararatne ရဲ့ "The GENTLE WAY of Buddhist Meditation"ကို

နားလည္သလို ဘာသာျပန္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

Ref:

"The GENTLE WAY of Buddhist Meditation", Godwin Samararatne

A re-presentation of Godwin's Retrat Talks in Hong Kong, Jeanne Mynott, 1997

Revised Edition, Jeanne Mynett, 2005

Inward Path Publisher, Penang, Malaysia, 2007

for Free Distribution Only and NOT for sale