သိမ္ေမြ႔ေသာလမ္း (၁၆)

(. . . . .မွ အဆက္)

အေမးအေျဖ

ေယာဂီ။  ။ စိတ္ထဲမွာ ခံစားမႈ တစ္ခု ေပၚလာရင္ . . . ေယဘုယ်အားျဖင့္ သိပ္ ျပႆနာ မရွိပါဘူး။ အခု ခင္ဗ်ား ေျပာခဲ့တဲ့ နည္းေတြနဲ႔တင္ အဆင္ေျပပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွလံုးသားမွာ ႀကီးမားတဲ့ ဒဏ္ရာေတြရၿပီ၊  ဒဏ္ရာေတြ ျပင္းလာၿပီ၊ ခံစားမႈေတြ ျပင္းထန္လာၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ အားမစိုက္ရဘဲ တံု႔ျပန္မိေတာ့တာပါပဲ။ စိတ္လႈပ္ရွားလာေတာ့တာပါပဲ။ ၀မ္းနည္းမိတာပါပဲ။ သာမန္ခံစားမႈေတြနဲ႔ မတူတဲ့ ဒီလို ႀကီးမားတဲ့ ခံစားမႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာရင္ အသံုးျပဳႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေရာ ရွိပါသလား။

ဆရာႀကီး။  ။ ဘယ္လိုဟာမ်ိဳးလဲ။ စိတ္ထဲမွာ ျဖစ္ေပၚတတ္တာ တစ္ခုေလာက္ နမူနာ ေျပာျပႏိုင္မလား။

ေယာဂီ။  ။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ဘ၀ေပါင္းမ်ားစြာ နာက်င္ေစတဲ့ ဒဏ္ရာမ်ိဳး ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အပ္ေတြနဲ႔ ထိုးဆြခံထားရတဲ့ ႂကြက္တစ္ေကာင္လို ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။

ဆရာႀကီး။  ။ ဟုတ္ပါၿပီ။ မေန႔က၊ ေမတၱာဘာ၀နာအေၾကာင္း ေျပာခဲ့တုန္းက ဒီလိုဒဏ္ရာေတြကို ဘယ္လို ကုစားရမယ္ဆိုတာ အက်ယ္တ၀င့္ ေျပာခဲ့ၿပီးသားပါ။ ဒါေၾကာင့္ ထပ္မေျပာခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ နည္းနည္းပဲ ျပန္ၿပီး အမွတ္ေဖာ္ေပးပါ့မယ္။ ဒီလို ဒဏ္ရာေတြ ရတဲ့အခါမွာ . . . သူတစ္ပါးအေပၚ ကိုယ္ျပဳမိတဲ့ ကိစၥတစ္ခုခုေၾကာင့္ ဒဏ္ရာရခဲ့တာဆိုရင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ခြင့္လႊတ္ႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ပါ။ ကိုယ္ဟာ လူသားသာျဖစ္တယ္လို႔ လက္ခံၿပီး၊ ကိုယ့္ရဲ့ အျပစ္မကင္းႏိုင္တာေတြကို လက္ခံၿပီး . . . ေလ့က်င့္ပါ။ သူတစ္ပါးေၾကာင့္ ဒဏ္ရာရခဲ့တာဆိုရင္ သူတစ္ပါးကို ခြင့္လႊတ္ႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ပါ။ သူတစ္ပါးဟာ လူသားသာျဖစ္တယ္လို႔ လက္ခံၿပီး၊ သူတစ္ပါးရဲ့ အျပစ္မကင္းႏိုင္တာေတြကို လက္ခံၿပီး . . . ေလ့က်င့္ပါ။ ေမးစရာ ရွိပါေသးလား။

ေယာဂီ။  ။ အခုတေလာ . . . ကၽြန္ုေတာ္ ၾကံဳခဲ့ရတာ တစ္ခု ရွိပါတယ္။ စိတ္ခံစားမႈကို ေစာင့္ၾကည့္ေတာ့ . . . ေတာ္ေတာ္ ရယ္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ ႏွလံုးသားထဲမွာ ေအးစိမ့္ေနတဲ႔ ေရေတြ စီးေနသလိုပါပဲ။ ၾကံဳရတဲ့ အခိုက္မွာတုန္းက ေတာ္ေတာ့္ကို မေက်နပ္စရာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာလိုက္ေတာ့ ခဏနဲ႔ အဆင္ေျပသြားပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ေမးခ်င္တာက . . . စိတ္ခံစားမႈေတြက ႏွလံုးသားနဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ ဆ္ိုင္တာလား။ အေတြးစိတ္ကူးေတြဟာ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ပိုၿပီးေတာ့ ဆိုင္တာလား။

ဆရာႀကီး။  ။ ဦးေႏွာက္မွာ ျဖစ္ေပၚတာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏွလံုးသားမွာ ျဖစ္ေပၚတာပဲျဖစ္ျဖစ္ အေရးမႀကီးဘူး ထင္ပါတယ္။ ဒါေတြက ပံုေသနည္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ ေမးခြန္းေတြပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လိုအပ္တာက . . . ႐ိုးရွင္းဖို႔ လိုတာပါ။ ေျပာခဲ့တဲ့ နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳတဲ့ အခါမွာ ႐ိုးရွင္းၿပီး လက္ေတြ႔က်တဲ့ တိုက္႐ိုက္ ခ်ဥ္းကပ္နည္းကို အသံုးျပဳဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒါဟာ ဘုရားရွင္ရဲ့ ေကာင္းမြန္လွပတဲ့ သြန္သင္ေဟာၾကားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ထပ္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ တကယ့္ကို ႐ိုးရွင္းပါတယ္။ တကယ့္ကို လက္ေတြ႔က်ပါတယ္။ တကယ့္ကို တိုက္႐ိုက္က်ပါတယ္။ တစ္ျခား ေမးစရာ ရွိပါေသးလား။

ေယာဂီ။  ။ စိတ္ခံစားမႈေတြကို နာမည္ မတပ္ရဘူးလို႔ ခင္ဗ်ား ေျပာပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ခံစားရတာေတြကို ဘယ္လို ေလ့လာေစာင့္ၾကည္ရမွာလဲ။

ဆရာႀကီး။  ။ လက္ေတြ႔အသံုး၀င္တဲ့ ေမးခြန္းေကာင္းပဲ။ ဒီလို ေမးခြန္းေတြကို ႀကိဳက္ပါတယ္။ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႔မႈ ၾကံဳေတြ႔ေနရတယ္ ဆိုပါစို႔။ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႔တယ္ဆိုတဲ့ စကားကို ဖယ္လိုက္ပါ။ တကယ္ ေတြ႔ၾကံဳခံစားေနရတာက ဘာလဲဆိုတာ သိေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႔တယ္လို႔ ေခၚဆိုသတ္မွတ္ထားတဲ့ အရာဟာ အေတြ႔အထိလား။ အေတြးအၾကံကိုပဲ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႔တယ္လို႔ ထင္ျမင္ယူဆတာလား။ ခံစားမႈ တစ္ခုခုကို ပ်င္းရိၿငီးေငြ႔မႈလို႔ သတ္မွတ္တာလား။ ဒီလို စူးစမ္းစစ္ေဆးလိုက္ရင္ ပ်င္းရိၿငီးေငြ႔မႈဟာ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းလာႏိုင္ပါတယ္။

ေယာဂီ။  ။ ဆရာ . . . ကၽြန္ေတာ္ ေမးခ်င္တာက . . . လူသားေတြမွာ အက်င့္ဆိုးေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ေလာင္းကစားလုပ္တာ၊ မိန္းမလိုက္စားတာ၊ အရက္ေသာက္တာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒီလို အက်င့္ဆိုးေတြကို ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ။

ဆရာႀကီး။  ။ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတဲ့ စာရင္းတစ္ခုပဲ။ တကယ္ေတာ့ ဘာ၀နာ ကမၼ႒ာန္းရဲ့ သေဘာသဘာ၀ေတြထဲမွာ အေလ့အက်င့္နဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီး ျပဳလုပ္ရတာ ပါပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျဖစ္ေနတာက . . . ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ အေလ့အက်င့္ေတြ အေပၚမွာ အမွီအခို ျပဳေနမိပါတယ္။ ဒီေတာ့ စြဲျမဲေနတဲ့ အက်င့္ေတြကို အလိုအေလ်ာက္ စက္႐ုပ္လို တံု႔ျပန္ၾကပါတယ္။ လႈံ႔ေဆာ္မႈ ျဖစ္ေပၚလာရင္ အေလွ်ာ့ေပးလိုက္ၾကေတာ့တာပါပဲ။ တစ္ခါ ထပ္ၿပီး အၾကံေပးခ်င္ပါတယ္။ သတိပ႒ာန္ အက်င့္မွာ အလြန္ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္ပါ။ အသားက်ေနတဲ့ အက်င့္ေတြ ေပၚလာရင္ သူတို႔ကို သိ႐ံုပဲ သိေနလိုက္ပါ။ သိမွတ္ေနလိုက္ပါ။ သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ေနလိုက္ပါ။ အနည္းဆံုး စက္႐ုပ္ဆန္ဆန္ တံု႔ျပန္မိတာအတြက္ အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒုတိယ အၾကံေပးခ်င္တာက . . . အဲဒီ အက်င့္က ကိုယ့္အတြက္ ဘယ္လို ဆင္းရဲဒုကၡ ဖန္တီးေပးတယ္၊ သူတစ္ပါးအတြက္ ဘယ္လို ဆင္းရဲဒုကၡ ဖန္တီးေပးတယ္ ဆိုတာ သိေအာင္လုပ္ပါ။ အဲဒီ အက်င့္က ကိုယ့္ကို ေပ်ာ္ရႊင္ေစသလား၊ လြတ္လပ္ေပါ့ပါးေစသလား၊ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ အရည္အေသြးေတြ ျဖစ္ေပၚေစသလား ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္ပါ။

တတိယ အၾကံေပးခ်င္တာက . . . အက်င့္ဆိုးေတြ မၾကံဳရတဲ့ အခါမွာ၊ အက်င့္ဆိုးေတြကို အ႐ႈံးေပးလိုက္ရတာမ်ိဳး မဟုတ္တဲ့ အခါမွာ ထူးျခားခ်က္ကို ျမင္ေအာင္ၾကည့္ပါ။ အေလ့အက်င့္ဆိုးေတြ စိတ္ထဲမွာ မရွိခိုက္ ၾကံဳရတဲ့ ထူးျခားမႈကို ျမင္ေအာင္သာ ၾကည့္ပါ။ အက်င့္ဆိုးေတြ ျဖစ္ေပၚေနခိုက္မွာ ကိုယ္ ဘယ္လိုေနသလဲ။ သူတို႔ မရွိခိုက္မွာ ဘယ္လိုေနသလဲ။ ကိုယ္ ေတြ႔ၾကံဳခံစားရတာကို ျမင္ေအာင္ ၾကည့္ပါ။ အက်င့္ဆိုးေတြ အလိုလို ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါလိမ့္မယ္။

ဒီေနရာမွာလည္း ေစာေစာက ေျပာခဲ့သလို ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈကို ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္လုပ္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ အက်င့္ဆိုးေတြကို ငါသိတယ္၊ သူတို႔နဲ႔ ရင္ဆိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားမယ္လုိ႔ ယံုၾကည္ပါ။ အက်င့္ဆိုးေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ ျပတ္ျပတ္သားသား ခိုင္ခိုင္မာမာ ႀကိဳးစားမယ္ဆိုရင္ အက်ိဳးရွိႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး အၾကံေပးခ်င္တာက . . . ဘာသာေရးသမား မိတ္ေဆြေတြ၊ သူေတာ္စင္ေတြနဲ႔ ဆက္ဆံေပါင္းသင္းပါ။ ကိုယ့္ အေတြ႔အၾကံဳကို သူတို႔နဲ႔ မွ်ေ၀ပါ။ ကိုယ္ က်င့္သံုးေနတဲ့ ဘာသာေရး အက်င့္လမ္းမွာ သူတို႔က ကိုယ့္ကို အမ်ားႀကီး ေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး အၾကံတစ္ခု ေပၚလာတယ္ . . .။ အျပစ္ရွိတယ္လို႔ မခံစားပါနဲ႔။ စိတ္မေကာင္း မျဖစ္ပါနဲ႔။ အက်င့္ပါေနတာေတြ လုပ္ေနမိတဲ့အတြက္ အျပစ္သားတစ္ေယာက္လို မခံစားမိပါေစနဲ႔။ အက်င့္ဆိုးေတြကို ျပႆနာလို႔ မျမင္ပါနဲ႔။ ရင္ဆိုင္ရမယ့္ စိန္ေခၚခ်က္ေတြလို႔ ႐ႈျမင္လိုက္ပါ။

ေယာဂီ။  ။ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြကို နာမည္ မတပ္ရဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေဒါသျဖစ္တဲ့ အခါမွာ ေဒါသကို ေလွ်ာ့လိုက္တယ္။ ၿပီးရင္ အဲဒီ ေဒါသကို ဘယ္လို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ရမွာလဲ။ ေဒါသစိတ္ မျဖစ္တဲ့ အခါမွာ ဘယ္လို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ရမွာလဲ။

ဆရာႀကီး။  ။ ေဒါသ ျဖစ္တယ္ ဆိုပါစို႔။ ေဒါသဟာ အားလံုးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ စိတ္ခံစားမႈပါ။ ေဒါသ မရွိတဲ့ အခါမွာ အခု ငါ စိတ္မဆိုးပါလားလို႔သာ သိပါ။ စိတ္နဲ႔ ျပန္စဥ္းစား ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေန႔ တစ္မနက္လံုး ငါ ေဒါသ မျဖစ္ဘူးလို႔ ၾကံသိႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ေန႔ ကုန္တဲ့အခါမွာ ဒီေန႔ တစ္ေန႔လံုး ငါ ေဒါသ ကင္းခဲ့တယ္လို႔ သိမွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ လူေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနတာကို အံ့ၾသရႏိုင္ပါတယ္။ ေဒါသနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အျပဳသေဘာ ခံစားခ်က္ေတြ ပိုၿပီး ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။

ေယာဂီ။  ။ ဒီလို ခံစားခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ တံု႔ျပန္မႈ  ေပၚလာႏိုင္တာပါပဲ။ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ေဒါသကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မယ္။ ခြင့္လႊတ္ႏိုင္မယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေပၚလာျပန္တယ္။ ဒီေတာ့ ဘာလုပ္ရမလဲ။

ဆရာႀကီး။  ။ ေကာင္းတယ္။ ဒီ အေတြ႔အၾကံဳကိုလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ နားလည္ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးေတြမွာ ဘာလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာကို အၾကံေပးပါမယ္။ ပထမဆံုး အၾကံေပးခ်င္တာက . . . မအံ့ၾသဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ စိတ္ခံစားမႈေတြရဲ့ သဘာ၀ပါ။ တစ္ခါတစ္ခါ ေပၚမလာဘူး။ တစ္ခါတစ္ခါ ေပၚလာျပန္တယ္။ သူတို႔ ေပၚလာတဲ့ အခါမွာ မအံ့ၾသပါနဲ႔။ စိတ္ခံစားမႈေတြ ေျပေပ်ာက္သြားတဲ့ အခါမွာ အားလံုး ၿပီးသြားၿပီလို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်လိုက္ပါ။ စိတ္ခံစားမႈ ေနာက္ထပ္ ျပန္မျဖစ္ရဘူးလို႔ မွတ္ခ်က္ခ်တာက ျပႆနာပါ။

ဒုတိယ အၾကံေပးခ်င္တာက . . . စိတ္ခံစားမႈ ျဖစ္ေပၚလာရင္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အႏႈတ္လကၡဏာ မထည့္လိုက္ဘဲ သတိထားမိလိုက္ဖို႔၊ ေစာေစာက ေျပာခဲ့တဲ့ နည္းမ်ိဳးစံုကို အသံုးျပဳဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ အေရးႀကီးပါတယ္။

ဒီ ခံစားခ်က္ေတြ ေနာက္ထပ္ မျဖစ္ရဘူးလို႔ မွတ္ခ်က္မခ်လိုက္ဖို႔ အေလးအနက္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ခံစားခ်က္ေတြကို ေက်းဇူးတင္ႏိုင္ရဲ့လား၊ ခံစားခ်က္ေတြ ေပၚလာတာကို အခြင့္အေရးလို႔ ျမင္ႏိုင္ရဲ့လား၊ ခံစားခ်က္ေတြကေန ေလ့လာသင္ယူႏိုင္ရဲ့လား ျမင္ေအာင္ သံုးသပ္ၾကည့္ပါ။ ေစာေစာက ေျပာခဲ့သလို ဒီလို စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ ရွိျခင္း မရွိျခင္းအတြက္ ဘာမွ မထူးျခားတဲ့ အေျခအေန ေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ ခံစားခ်က္ေတြ ၿပီးဆံုးသြားၿပီလို႔ မွတ္ခ်ႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ေရာက္ဖို႔ထက္ ဘာမွ မထူးျခားတဲ့ အေျခအေနေရာက္ေအာင္ ႀကိဳးစားဖို႔က ပိုၿပီး အေရးႀကီးပါတယ္။

ဗုဒၶေဒသနာေတာ္အရ အရဟတၱဖိုလ္ ဆိုက္မွပဲ ဒီ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ ရပ္စဲသြားပါတယ္။ မေန႔က ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခဲ့သလို . . . ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဉာဏ္အလင္း မေပါက္ေသးေပမယ့္ ဉာဏ္အလင္းရဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကသူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက . . . ကၽြန္ေတာ့္ ေဟာေျပာခ်က္ေတြမွာ အေလးေပးခ်င္တာက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ လူ႔သဘာ၀ကို လက္ခံႏိုင္ေအာင္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ အားနည္းခ်က္ေတြကို လက္ခံႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ က်င့္စဥ္မွာ ဒါ အေရးႀကီးပါတယ္။

ေမးစရာ မရွိေတာ့ဘူးလား။ ေမးခြန္းေတြ ျပႆနာေတြ အကုန္လံုး ေျပလည္သြားၿပီလား။

(ဆက္ရန္ . . . . .)

:)

ရွင္အာစာရ

-----

Godwin Samararatne ရဲ့ "The GENTLE WAY of Buddhist Meditation"ကို

နားလည္သလို ဘာသာျပန္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

Ref:

"The GENTLE WAY of Buddhist Meditation", Godwin Samararatne

A re-presentation of Godwin's Retrat Talks in Hong Kong, Jeanne Mynott, 1997

Revised Edition, Jeanne Mynett, 2005

Inward Path Publisher, Penang, Malaysia, 2007

for Free Distribution Only and NOT for sale