သိမ္ေမြ႔ေသာလမ္း (၁၁)

(. . . . .မွ အဆက္)

(အေမးအေျဖ အဆက္)

ေနာက္တစ္ခု စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းတာက . . . ခင္ဗ်ားေျပာတာ မွန္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လုပ္စရာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေပမယ့္ တစ္ခ်ိန္မွာ တစ္ခုပဲ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာအလုပ္ပဲျဖစ္ျဖစ္ တစ္ခုခု လုပ္ေနတာကို အာ႐ံုစိုက္တတ္ေအာင္ ေလ့က်င့္ႏိုင္တယ္ဆိုရင္ လုပ္စရာ အလုပ္နဲ႔ ဆက္စပ္ၿပီးေတာ့ အခိုက္အတန္႔တိုင္း အခိုက္အတန္႔တိုင္းမွာ သိႏိုင္စြမ္းကို ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး အၾကံေပးခ်က္ဟာ တကယ့္ကို အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္မယ္ ထင္ပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့အခါ၊ လုပ္စရာေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေနတဲ့ အခါမွာ စိတ္အေျခအေနကို သတိထားမိဖို႔ အေရႀကီးပါတယ္။ စိုးရိမ္ပူပန္ေနတာလား။ စိတ္ဖိစီးမႈ ရွိေနတာလား။ မလံုျခံဳစိတ္ ရွိေနတာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ေအးေအးလူလူ ျဖစ္ေနသလား။ ေန႔စဥ္ဘ၀မွာ က်င့္သံုးဖို႔ တကယ္စိတ္၀င္စားသူေတြ အေနနဲ႔ စိတ္အေျခအေနကို ပံုမွန္ စစ္ေဆးေပးႏိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ အခါမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္မလုပ္ဘဲ ေနတဲ့အခါမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ စိတ္ထဲမွာ ျဖစ္ေပၚေနတာကို ပံုမွန္ စစ္ေဆးတဲ့ အေလ့အက်င့္ကို ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ပါ။ သတိနဲ႔ သိႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။

အလုပ္မ်ိဳးစံု လုပ္ရတဲ့ အခါမွာ အလုပ္ေတြကို သတိထားလိုက္ၿပီး စိတ္အေျခအေနကို ေစာင့္ၾကည့္ပါ။ ဆန္႔က်င္ တု႔ံျပန္ေနတာလား။ ဒါမွမဟုတ္ အလိုက္သင့္ တံု႔ျပန္ေနတာလား။ စိတ္၀င္စားရာေကာင္းတဲ့ တံု႔ျပန္မႈ ႏွစ္မ်ိဳးပါ။ အလိုက္သင့္ တံု႔ျပန္မႈဟာ ဆန္႔က်င္တာ မပါဘဲ လုပ္သင့္တာ လုပ္တာပါ။ ဆန္႔က်င္တံု႔ျပန္မႈမွာေတာ့ စိုးရိမ္တာေတြ၊ ေၾကာက္ရြံ႕တာေတြ၊ စိတ္ဖိစီးတာေတြ၊ စိတ္တင္းၾကပ္တာေတြ ပါပါတယ္။ ခင္ဗ်ားက သာမန္လူသားပဲ ရွိပါေသးတယ္။ က်င့္ၾကံအားထုတ္ေနဆဲပဲ ရွိပါေသးတယ္။ လူသားတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ တစ္ခ်ိဳ႕ အေျခအေနေတြကို ဆန္႔က်င္တံု႔ျပန္မိမွာပါပဲ။

ဆန္႔က်င္တံုျပန္မိခ်ိန္မွာ သတိမထားလိုက္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ေနာက္က်ေတာ့၊ အခ်ိန္ရတဲ့အခါက်ေတာ့၊ ေအးေအးေဆးေဆး ရွိေနတဲ့အခါက်ေတာ့၊ စိတ္လႈပ္ရွား ခံစားမႈ မရွိေတာ့တဲ့အခါက်ေတာ့ ငါ ဘာျဖစ္လို႔ ဆန္႔က်င္တံု႔ျပန္ခဲ့တာလဲ၊ ငါ ဘာျဖစ္လို႔ အလိုက္သင့္ မတံု႔ျပန္ႏိုင္ခဲ့တာလဲလို႔ ျပန္စဥ္းစားႏိုင္ပါသလား။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ . . . မေန႔က ေျပာခဲ့သလို မွားယြင္းမႈကေန ေလ့လာသင္ယူပါ။ ဆန္႔က်င္တံု႔ျပန္မိခဲ့တာကေန ေလ့လာသင္ယူပါ။

ဒီလို စူးစမ္းမႈ ျပဳတဲ့အခါမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အႏႈတ္လကၡဏာ မတတ္ဘဲ ျပဳလုပ္ႏိုင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီလို စူးစမ္းမႈကို ေဖာ္ေဖာ္ေရြေရြ၊ သိမ္သိမ္ေမြ႔ေမြ႔၊ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး လုပ္ရပါမယ္။ ဒါကို ေလ့လာစမ္းသပ္မႈ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆိုပါစို႔။ မနက္ျဖန္ အလုပ္ဆင္းမယ္။ ဘာေတြ ျဖစ္သလဲ ၾကည့္မယ္။ ဆန္႔က်င္ တံု႔ျပန္မလား။ အလိုက္သင့္ တံု႔ျပန္မလား။ ဆန္႔က်င္ တံု႔ျပန္မႈ ဘယ္ေလာက္ ၾကာသလဲ။ ဘာေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာ သိဖို႔ စိတ္ကို ဖြင့္လွစ္ထားရပါတယ္။ ေလ့လာစမ္းသပ္မႈ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္္ ေလ့လာစမ္းသပ္မႈအျဖစ္ ႐ႈျမင္ရတာေတြဟာ စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ဘာ၀နာ ကမၼ႒ာန္းရဲ့ အလွတရားေတြပါ။ ေလ့လာစမ္းသပ္မႈ ျပဳတဲ့ အခါမွာ ေနရာအဆင့္အတန္း ယူမထားေတာ့ပါဘူး။ ေနရာ ယူမထားဘဲ ေလ့လာ႐ံု ေလ့လာေနတာပါ။ ရွာေဖြေနတာပါ။ ေဖာ္ထုတ္ေနတာပါ။ အေျခအေန အားလံုးမွာ စမ္းသပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေလ့လာသင္ယူႏိုင္ပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး ေမးခြန္း တစ္ခုစာအတြက္ အခ်ိန္က်န္ပါေသးတယ္။

ေယာဂီ။  ။ အေတြးေတြကို သိမွတ္ေနတယ္လို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သတိထားမိတဲ့ အခါမွာ ကမၼ႒ာန္း အလုပ္မွာ မစူးစိုက္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ။

ဆရာႀကီး။  ။ ေမးခြန္းကို ကၽြန္ေတာ္ နားလည္တာ မွန္ရဲ့လားေတာ့ မသိဘူး။ အေတြးေတြကို ေစာင့္ၾကည့္တာဟာ ဘာ၀နာကမၼ႒ာန္း မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီလို ဆိုလိုတာလား။ ဒီလို မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ ခင္ဗ်ား နားမလည္တာက ဘာလဲ။

ၾကား၀င္ေျပာေပးသူ။  ။ သူ႔ေမးခြန္းက . . . အေတြးေတြကို သတိထားေနတဲ့ အခါမွာေတာ့ အဆင္ေျပတယ္။ စူးစိုက္ႏိုင္တယ္။ အေတြးေတြကို သတိထားေနတယ္လို႔ သူ႔ကိုယ္သူ ျပန္သိလိုက္တဲ့ အခါမွာ စူးစိုက္မႈကို ထိခိုက္သြားတယ္တဲ့။

ဆရာႀကီး။  ။ စူးစိုက္မႈဆိုတဲ့ စကားအသံုးကို သီးသန္႔ စဥ္းစားရမယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ေဟာေျပာတာကို သတိထားၿပီး နားေထာင္တဲ့သူေတြ သတိထားမိပါလိမ့္မယ္။ စူးစိုက္မႈဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ကၽြန္ေတာ္ လံုး၀ မသံုးပါဘူး။ စူးစိုက္မႈဆိုတဲ့ စကားလံုးအစား အသိရွိတယ္၊ သတိရွိတယ္၊ သိ႐ံုသိေနတယ္လို႔ပဲ ကၽြန္ေတာ္ သံုးႏႈန္းပါတယ္။ စူးစိုက္မႈဆိုတဲ့ စကားလံုးကို ကၽြန္ေတာ္ တမင္သက္သက္ ေရွာင္တာပါ။ ျပႆနာျဖစ္တတ္လို႔ပါ။ ဒုကၡေရာက္တတ္လို႔ပါ။ စိတ္ဟာ စူးစိုက္ေနတယ္ဆိုရင္ စူးစိုက္ေနတာကိုပဲ သိလိုက္ပါ။ စိတ္ဟာ စူးစုိက္မႈ မရွိဘူးဆိုရင္ စူးစိုက္မႈ မရွိဘူးလို႔ပဲ သိလိုက္ပါ။ ဒါဆိုရင္ ဘာျပႆနာ ရွိအံုးမလဲ။

တရားထိုင္တဲ့ အခါမွာ ေမွ်ာ္လင့္မထားဖို႔၊ ဘာျဖစ္ရမယ္ ဘာမျဖစ္ရဘူးဆိုတဲ့ အယူအဆ စံနမူနာကို စြဲကိုင္မထားဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ စ်င္ဗုဒၶဘာသာမွာ လွပတဲ့ စကားအသံုးေလး ရွိပါတယ္။ စတင္အားထုတ္သူရဲ့ စိတ္တဲ့။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဘာမွမသိဘူးဆိုတဲ့ စိတ္တဲ့။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ဟာ ဘ၀မွာ ဆင္းရဲဒုကၡကို ဖန္တီးပါတယ္။ ဘ၀မွာ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အခါ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့အတိုင္း ျဖစ္မလာရင္ ဆင္းရဲရပါတယ္။ ဘာ၀နာ ကမၼ႒ာန္းမွာလည္း အလားတူပဲ ဆင္းရဲဒုကၡကို ဖန္တီးမိတတ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္ စိတ္၀င္စားဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ . . . တရားအားထုတ္တဲ့ အခါမွာ ဘာမွ ေမွ်ာ္လင့္မထားဘဲ အခိုက္အတန္႔တိုင္းမွာ ျဖစ္ေပၚေနတာကိုပဲ သိေနရပါမယ္။

တရားအားထုတ္ေနတဲ့ အခါမွာ အေပါင္းေတြ အႏႈတ္ေတြ မေပးမိဖို႔လည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ေယာဂီက စူးစိုက္ႏိုင္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္။ စူးစိုက္ႏိုင္တယ္လို႔ ထင္မိတဲ့ အခါမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အေပါင္းလကၡဏာႀကီး ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဆက္လက္ၿပီး စူးစိုက္ေနပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ စိတ္တင္းၾကပ္မႈ ျဖစ္လာပါတယ္။ စိတ္က မစူးစိုက္ႏိုင္တဲ့ အခါက်ေတာ့ အႏႈတ္လကၡဏာႀကီး ေပးလိုက္ေတာ့တာေပါ့။ ဘာ၀နာအလုပ္ အားထုတ္ရင္း ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ တန္ဖိုးျဖတ္ေနပါတယ္။ အေပါင္းေတြထည့္လိုက္ အႏႈတ္ေတြထည့္လိုက္၊ အေပါင္းေတြထည့္လိုက္ အႏႈတ္ေတြထည့္လိုက္ လုပ္ေနပါတယ္။ သာမန္ ေန႔စဥ္ဘ၀မွာ ဒီလိုပဲ လုပ္ေနၾကတာပဲ။ အနည္းဆံုး ဘာ၀နာ ပြားေနခ်ိန္မွာေတာ့ လြတ္လြတ္ပြင့္ပြင့္နဲ႔ ျဖစ္ေပၚေနသမွ်ကိုပဲ သိေနလိုက္ပါ။

ကဲ . . . ခဏ နားေစခ်င္ပါတယ္။ နားခ်ိန္မွာ သတိျမဲေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ အနီးအပါး သြားတဲ့အခါမွာ ျဖည္းျဖည္းသက္သာ သတိနဲ႔ သြားႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ ဘာ၀နာ လုပ္ငန္းအတြက္ သင့္ေတာ္တဲ့စိတ္ ျဖစ္ေပၚေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။

ျဖည္းျဖည္း ေလွ်ာက္ၾကပါ။

အလုပ္ေပးတရား

ဆရာႀကီး။  ။ သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိမယ့္ အေနအထားနဲ႔ ထိုင္ပါ။ ခႏၶာကိုယ္ သက္ေတာင့္သက္သာနဲ႔ ထိုင္ႏိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိေနႏိုင္ဖို႔အတြက္ ထူးထူးျခားျခား ကိစၥတစ္ခု ေဆာင္ရြက္ေနတာ မဟုတ္ဘူးလို႔ နားလည္ထားပါ။

ခဏေလာက္ ခႏၶာကိုယ္ကို ၾကည့္ၾကမယ္။ ခႏၶာကိုယ္အေပၚမွာသာ သတိထားပါ။ ခႏၶာကိုယ္ထဲက လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ အေတြ႔အထိေတြကို သတိထားမိပါေစ။

အေတြးေတြ ရွိတယ္ဆိုရင္ လႊတ္ထားလိုက္ပါ။ ခႏၶာကိုယ္ဆီပဲ ျပန္လာပါ။ ခႏၶာကိုယ္ကို သတိထားတာက တစ္ျခား၊ ခႏၶာကိုယ္အေၾကာင္း စဥ္းစားတာက တစ္ျခား ျဖစ္ပါတယ္။ ထူးျခားခ်က္ကို သိပါ။ ခႏၶာကိုယ္ကို သိႏိုင္ ခံစားႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ေနပါတယ္။

ခႏၶာကိုယ္ကို ရင္းရင္းႏွီးႏွီး သိမ္သိမ္ေမြ႔ေမြ႔ ၾကင္ၾကင္နာနာ သတိထား ခံစားႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကမယ္။

လံုးလံုးလ်ားလ်ား ၿငိမ္ၿငိမ္သက္သက္ ထိုင္ေနတဲ့ ခႏၶာကိုယ္ကို သတိထားၾကည့္မယ္။

ခႏၶာကိုယ္ကို သဘာ၀အတိုင္း အသက္႐ႉခြင့္ ေပးလိုက္ပါ။

အသက္႐ႉမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္စရာ မလိုပါဘူး။ ႀကိဳးကိုင္ျခယ္လွယ္စရာ မလိုပါဘူး။ သဘာ၀ အသက္႐ႉမႈကို မစြက္ဖက္ပါနဲ႔။

ခဏေလာက္ ခႏၶာကိုယ္ကို ျဖစ္ခ်င္သလို ျဖစ္ခြင့္ေပးႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ၾကမယ္။

အသက္႐ႉေနခိုက္ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ျဖစ္ေပၚေနတာေတြကို သတိထားၾကည့္မယ္။ လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ အေတြ႔အထိေတြကို သတိထားၾကည့္မယ္။

ႏွာသီးဖ်ားမွာ အထိအေတြ႔ကို ခံစားရသလား။ ရင္ဘတ္မွာ ထိေတြ႔တာကို ခံစားရသလား။ ၀မ္းဗိုက္ ေဖာင္းတာပိန္တာကို ခံစားရသလား။

ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေလာေလာဆယ္ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ထိေတြ႔မႈေတြ၊ လႈပ္ရွားမႈေတြရဲ့ အကူအညီနဲ႔ ပစၥဳပၸန္ အခိုက္အတန္႔ကို ေတြ႔ၾကံဳခံစားေနပါတယ္။

ခႏၶာကိုယ္က ေလ႐ႉသြင္းလိုက္ရင္ ႐ႉသြင္းတယ္လို႔ သိပါ။ ခႏၶာကိုယ္က ေလ႐ႈိက္ထုတ္လိုက္ရင္ ႐ႈိက္ထုတ္တယ္လို႔ သိပါ။

အတိတ္ကိုလည္း မေတြးပါဘူး။ အနာဂတ္ကိုလည္း မၾကံပါဘူး။ ၀င္ေလထြက္ေလ အကူအညီနဲ႔ ပစၥဳပၸန္ ခ်မ္းသာကို ေတြ႔ၾကံဳခံစားေနပါတယ္။ အေတြးေတြကို ရပ္တန္႔ဖို႔၊ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ မႀကိဳးစားပါနဲ႔။ အေတြးေပၚလာရင္ သိ႐ံုပဲ သိလိုက္ၿပီး ၀င္ေလထြက္ေလ မိတ္ေဆြဆီ ျပန္လာပါ။ ၀င္ေလထြက္ေလကို သက္ေတာင့္သက္သာ သိမွတ္ပါ။ စိတ္နဲ႔ကိုယ္ကို ရင္းရင္းႏွီးႏွီး သိမ္သိမ္ေမြ႔ေမြ႔နဲ႔ သတိထားၾကည့္ေနပါ။ ျဖစ္ေနတာေတြကို အေပါင္း မေပးပါနဲ႔။ အႏႈတ္လည္း မေပးပါနဲ႔။ ျဖစ္ေပၚေနတာကို သိ႐ံုသာ သိပါ။

ဟုတ္ၿပီ . . . ျဖည္းျဖည္းခ်င္း မ်က္လံုးေတြ ဖြင့္လိုက္ၾကပါ။ ဣရိယာပုထ္ ေျပာင္းတဲ့အခါမွာ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း သတိနဲ႔ ေျပာင္းပါ။ ဘာ၀နာ လုပ္ငန္းခြင္ ၿပီးဆံုးၿပီလို႔ မယူဆိုလိုက္ပါနဲ႔။ အခိုက္အတန္႔တိုင္း အခိုက္အတန္႔တိုင္း စိတ္ထဲ ကိုယ္ထဲမွာ ျဖစ္ေပၚေနတာကို ဆက္လက္ သိမွတ္ေနပါ။ ၀တ္ရြတ္စဥ္ ရြတ္ဖတ္ၾကပါစို႔။

ရြတ္ေနဖတ္ေနတဲ့ အခါမွာ ခႏၶာကိုယ္ ၿငိမ္ၿငိမ္သက္သက္ ရွိေနပါေစ။ တစ္ျခား ဆူသံေတြ မရွိပါေစနဲ႔။ ရြတ္ဖတ္မႈဟာလည္း ဘာ၀နာ ကမၼ႒ာန္းပဲ ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ပစၥဳပၸန္ကို ေတြ႔ၾကံဳခံစားႏိုင္ဖို႔ ၀င္ေလထြက္ေလကို အသံုးခ်သလို ရြတ္ဖတ္မႈကိုလည္း အသံုးခ်ပါ။ ရြတ္ဖတ္ျခင္းအားျဖင့္ စိတ္ကို လြတ္လပ္ေနေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ စာရြက္ေတြကို မၾကည့္ေစခ်င္ပါဘူး။ အဲဒါေတြက ႐ိုး႐ိုးစကားလံုးေတြ ျဖစ္ေနလို႔ပါ။ စကားသံကို အလိုက္သင့္ လိုက္ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

[၀တ္ရြတ္စဥ္]

(ဆက္ရန္ . . . . .)

:)

ရွင္အာစာရ

-----

Godwin Samararatne ရဲ့ "The GENTLE WAY of Buddhist Meditation"ကို

နားလည္သလို ဘာသာျပန္ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

Ref:

"The GENTLE WAY of Buddhist Meditation", Godwin Samararatne

A re-presentation of Godwin's Retrat Talks in Hong Kong, Jeanne Mynott, 1997

Revised Edition, Jeanne Mynett, 2005

Inward Path Publisher, Penang, Malaysia, 2007

for Free Distribution Only and NOT for sale