Basic Method of Meditation (1-B) - အေျခခံတရား႐ႈမွတ္နည္း (၁-ခ)

[အပိုင္း (၁-က) မွ အဆက္]

အတိတ္ကို ႀကံစည္ျခင္းအားျဖင့္ အတိတ္ကေန တနည္းနည္းနဲ႔ ေလ့လာမႈ ျပဳႏိုင္တယ္၊ အတိတ္က ျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္တယ္လို႔ တစ္ခ်ိဳ႕က ထင္ျမင္ယူဆၾကပါတယ္။ အတိတ္ကို ၾကည့္တဲ့အခါ အမွန္ကို မျမင္ႏိုင္ဘူးဆိုတာ နားလည္ထားသင့္ပါတယ္။ ဘယ္လို ျမင္ရတယ္လို႔ပဲထင္ထင္ အမွန္တရားဟာ အဲဒီအျမင္နဲ႔ လံုးဝ မတူပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဘာေတြျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ လူေတြ ျငင္းခံုေနရပါတယ္။ အခုေလးတင္က ျဖစ္ခဲ့တာကိုေတာင္ ျငင္းေနရပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ နာရီဝက္ေလာက္က ယာဥ္တိုက္မႈတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့တယ္ ဆိုပါစို႔။  မ်က္ျမင္သက္ေသ ႏွစ္ေယာက္ရွိမယ္။ ႏွစ္ေယာက္လံုး ႐ိုးသားၾကမယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီသက္ေသ ႏွစ္ေယာက္ဟာ တစ္မ်ိဳးစီ ထြက္ဆိုၾကမယ္ဆိုတာ ယာဥ္ထိန္းရဲေတြ သိပါတယ္။

မွတ္ဉာဏ္ဟာ မယံုၾကည္ေလာက္ ပါဘူး။ မွတ္ဉဏ္ဟာ ဘယ္ေလာက္ မယံုရသလဲဆိုတာ စဥ္းစား ၾကည့္႐ံုနဲ႔တင္ အတိတ္ကို စဥ္းစားမႈမွာ တန္ဖိုး မထားႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အတိတ္ကို လႊတ္လိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ သူေသေကာင္ကို ေျမျမႇဳပ္လိုက္သလို အတိတ္ကို ျမႇဳပ္ႏွံႏိုင္ပါတယ္။ ေခါင္းထဲထည့္ၿပီး ေျမျမႇဳပ္သၿဂႋဳဟ္၊ ဒါမွမဟုတ္ မီးသၿဂႋဳဟ္လိုက္ပါ။ အတိတ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ လုပ္စရာ မရွိေတာ့ပါဘူး။ အတိတ္ကို တြယ္မေနပါနဲ႔။ ကုန္လြန္ၿပီးသား အခိုက္အတန္႔ဆိုတဲ့ အေလာင္းေကာင္ေတြကို စိတ္ထဲမွာ မထားပါနဲ႔ေတာ့။ ထားေနေသးတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ္မပိုင္တဲ့ ဝန္ထုပ္ေတြနဲ႔ ညြတ္က်ေလးလံ ေနပါလိမ့္မယ္။ အတိတ္ကို လႊတ္ေပးလိုက္ပါ။ ပစၥဳပၸန္မွာ လြတ္လပ္ႏိုင္စြမ္း ရွိလာပါလိမ့္မယ္။

ေစာင့္ေမွ်ာ္ျခင္း၊ စိုးရြံ႕ျခင္း၊ အစီအစဥ္နဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြလိုမ်ိဳး အနာဂတ္ကိုလည္း လႊတ္ေပးလိုက္ပါ။ အနာဂတ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး “အနာဂတ္မွာ ဘာကိုပဲ ေမွ်ာ္လင့္ထားထား ျဖစ္လာတာက ေမွ်ာ္လင့္ထားတာနဲ႔ တစ္ျခားစီ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္”လို႔ ဗုဒၶေဟာေတာ္မူခဲ့ ဖူးပါတယ္။ အနာဂတ္ဟာ မေသခ်ာဘူး၊ ႀကိဳမသိႏိုင္ဘူး၊ ႀကိဳတင္ မခန္႔မွန္းႏိုင္ဘူးဆိုတာ ပညာရွိေတြ သိပါတယ္။ အနာဂတ္ကို ႀကိဳေမွ်ာ္ျခင္းဟာ လံုးဝ မိုက္မဲပါတယ္။ တရားအလုပ္မွာ အနာဂတ္ကို ႀကံစည္ျခင္းဟာ အႀကီးအက်ယ္ အခ်ိန္ျဖဳန္းတီးမႈ ျဖစ္ပါတယ္။

စိတ္ကို ႐ႈမွတ္တဲ့အခါ စိတ္ဟာ တကယ္ ဆန္းၾကယ္တာကို ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ စိတ္ဟာ အံ့ဩစရာ ေကာင္းတာေတြ၊ ေမွ်ာ္လင့္မထားတာေတြကို လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ အခက္ၾကံဳေနရတဲ့၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ မရႏိုင္တဲ့ ေယာဂီ ေတြဟာ “စိတ္ပ်က္စရာ ေနာက္တစ္ခ်ိန္ေတာ့ လာျပန္ၿပီ”ဆိုတဲ့ အေတြးနဲ႔ တရားထိုင္ေနရတာမ်ိဳး ရွိတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို အေတြးမ်ိဳးနဲ႔ ထိုင္ေနရေပမယ့္လည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပ်ာက္ဆံုး၊ အထူးအဆန္းေတြ ျဖစ္လာၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ကမၼ႒ာန္းဆီ ေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။

ဆယ္ရက္စခန္း စဝင္တဲ့ လူတစ္ေယာက္အေၾကာင္း မၾကာခင္ကပဲ ၾကားမိပါတယ္။ သူဟာ ပထမဆံုးေန႔မွာ ခႏၶာကိုယ္ နာက်င္လြန္းလို႔ အိမ္ျပန္ခြင့္ ေတာင္းပါသတဲ့။ “ေနာက္တစ္ရက္ပဲ ေနလိုက္ပါ။ နာက်င္တာ ေပ်ာက္သြားပါလိမ့္မယ္။ တာဝန္ယူပါတယ္”လို႔ ဆရာက ေျပာသတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္တစ္ရက္ ဆက္ေနလိုက္တာ ပိုၿပီး နာက်င္လာလို႔ တစ္ခါ အိမ္ျပန္ခြင့္ ေတာင္းျပန္ပါ သတဲ့။ “ေနာက္ထပ္ တစ္ရက္ထဲပါ။ နာက်င္တာ ေပ်ာက္သြားပါမယ္”လို႔ပဲ ဆရာက ထပ္ေျပာသတဲ့။ သူ တတိယေန႔ ဆက္ေနေတာ့ ပိုဆိုး လာျပန္သတဲ့။ ကိုးရက္လံုးလံုး ညေနပိုင္းမွာ ဆရာ့ဆီသြားၿပီး နာက်င္လြန္းလို႔ အိမ္ျပန္ဖို႔ ခြင့္ေတာင္းတယ္။ ဆရာကေတာ့ “ေနာက္ထပ္ တစ္ရက္ထဲပါ။ နာတာက်င္တာ ေပ်ာက္သြားပါလိမ့္မယ္”လို႔ပဲ ေျပာသတဲ့။ ေနာက္ ဆံုးေန႔မွာေတာ့ လံုးဝ ေမွ်ာ္လင့္မထားတာ ျဖစ္ခဲ့ပါသတဲ့။ နံနက္ပိုင္းမွာ ပထမဆံုး စထိုင္ေတာ့ နာက်င္တာ ေပ်ာက္သြားသတဲ့။ ျပန္ ေပၚမလာေတာ့ဘူးတဲ့။ လံုးဝ နာက်င္မႈ မရွိဘဲ အၾကာႀကီး ထိုင္ႏိုင္သတဲ့။ စိတ္ဟာ ဘယ္ေလာက္ထူးဆန္းတယ္၊ မေမွ်ာ္လင့္တဲ့ အက်ိဳးရလာဒ္ကို ျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာ သူ အံ့ဩရတာေပါ့။

ဒါေၾကာင့္ အနာဂတ္ကို သင္ မသိပါဘူး။ ဆန္းၾကယ္ပါတယ္။ ထူးဆန္းပါတယ္။ ဘယ္လိုမွ ေမွ်ာ္လင့္ မထားႏိုင္တဲ့အရာပါ။ ဒီလို အေတြ႔အႀကံဳမ်ိဳးက အနာဂတ္ကို မၾကံစည္ဖို႔၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္လည္း မထားဖို႔ သင့္ကို ဆင္ျခင္တံုပညာနဲ႔ သတၱိ ေပးပါတယ္။

တရားထိုင္ရင္း “ဘယ္ႏွစ္မိနစ္ က်န္ေသးသလဲ၊ ဒါကို ဘယ္ေလာက္ၾကာၾကာ သည္းခံရအံုးမလဲ”လို႔မ်ား ေတြးမိရင္ အနာဂတ္မွာ က်က္စားေနမိ ျပန္ပါၿပီ။ နာက်င္မႈဟာ တစ္ခဏအတြင္းမွာ ေပ်ာက္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ အခိုက္အတန္႔ တစ္ခုဟာ လြတ္လပ္မႈ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္မယ္ဆိုတာ ႀကိဳ မျမင္ႏိုင္ပါဘူး။ တရားစခန္းမွာ အႀကိမ္ေတြ အမ်ားႀကီး ထိုင္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဘယ္အႀကိမ္မွ မေကာင္းဘူးလို႔ တစ္ခါတစ္ခါ အေတြး ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ထိုင္တဲ့အခါက်ေတာ့ အရာရာဟာ တကယ့္ကို ၿငိမ္းၿငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း လြယ္လြယ္ကူကူ ျဖစ္ေနျပန္ေရာ။ “ဟုတ္ၿပီ။ ငါ တရားထိုင္ႏိုင္ၿပီ”လို႔ ေတြးမိမယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ထိုင္ေတာ့ အခက္ေတြ႔ျပန္ေရာ။ ဘာေတြ ျဖစ္ေနတာလဲ။

ၾကံဳခဲ့ဖူးတဲ့ ပထမဆံုး ကမၼ႒ာန္း ဆရာက ေတာ္ေတာ္ထူးဆန္းတာ တစ္ခု ေျပာခဲ့ပါတယ္။ တရားမွာ မေကာင္းတာရယ္လို႔ မရွိဘူးတဲ့။ သူ မွန္တာေပါ့။ မေကာင္းဘူးလို႔ဆိုတဲ့ ကမၼ႒ာန္းေတြဟာ စိတ္ပ်က္စရာ အေတြ႔အၾကံဳ၊ ေမွ်ာ္လင့္ထားတာေတြနဲ႔ မကိုက္ညီတဲ့ အရာသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ တရားဟာ ပင္ပင္ပန္းပန္း ႀကိဳးစားတဲ့အတြက္ ဘာရရမယ္ဆိုတဲ့ အေပးအယူ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

တနလၤာေန႔ တစ္ေန႔လံုး အလုပ္လုပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အခေၾကးေငြ ဘာမွ မရတဲ့ သူနဲ႔ တူပါတယ္။ “ငါ ဘာအတြက္ လုပ္ေနတာလဲ”လို႔ သူ စဥ္းစားတယ္။ အဂၤါေန႔ တစ္ေန႔လံုး သူ အလုပ္ လုပ္ျပန္တယ္။ ဘာမွ မရေသးဘူး။ ေနာက္တစ္ေန႔လည္း အဆင္မေျပဘူး။ ဗုဒၶဟူးေန႔၊ ၾကာသပေတးေန႔ေတြမွာလည္း ပင္ပင္ပန္းပန္း လုပ္ရတဲ့အတြက္ ဘာရတယ္လို႔ ျပစရာ မရွိဘူး။ ေလးရက္ဆက္တိုက္ အဆင္မေျပဘူး။ ေနာက္ၿပီး ေသာၾကာေန႔၊ အရင္လိုပဲ အလုပ္လုပ္တယ္။ ေန႔ကုန္ေတာ့ အလုပ္ရွင္က လုပ္ခေပးပါ တယ္။ သူက “ဟား။ ဘာလို႔ ေန႔တိုင္း လုပ္ခမရတာလဲ”တဲ့။

တရားထိုင္ခ်ိန္တိုင္း ဘာလို႔ အက်ိဳးမရတာလဲ။ အခု ဥပမာကို နားလည္တယ္ မဟုတ္လား။ ကမၼ႒ာန္းမွာ သေဘာက် ေက်နပ္မႈရဖို႔၊ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔အတြက္ ခက္ခက္ခဲခဲ ႐ႈမွတ္ရင္း ခြန္အားစုေဆာင္းပါ။ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔ အရွိန္ယူပါ။ အရည္အခ်င္းေကာင္းေတြ လံုေလာက္လာေတာ့ စိတ္ဟာ ေကာင္းျမတ္တဲ့ ကမၼ႒ာန္းဆီ ဝင္ေရာက္ပါတယ္။ အဲဒါဟာ လုပ္ခရတဲ့ေန႔နဲ႔ တူပါတယ္။ ဒါဟာ ကိုယ္လုပ္ေနတဲ့ ကမၼ႒ာန္းမွာ အဆိုးႀကံဳရျခင္းပါပဲ။

မၾကာခင္က ဆစ္ဒနီမွာ လုပ္ေပးခဲ့တဲ့ တရားစခန္းရဲ့ အေမးအေျဖခ်ိန္မွာ အမ်ိဳးသမီး တစ္ေယာက္က အေၾကာင္းႏွစ္မ်ိဳးနဲ႔ ဘုန္းႀကီးတို႔ကို တစ္ေန႔လံုး သူစိတ္တိုရတဲ့အေၾကာင္း ေျပာျပတယ္။ ေစာေစာပိုင္း တရား ခ်ိန္ေတြမွာ အခက္ၾကံဳရၿပီး ကမၼ႒ာန္းျဖဳတ္ဖို႔ ေခါင္းေလာင္း ျမန္ျမန္မတီးလို႔ စိတ္တိုတာတဲ့။ ေနာက္ပိုင္း လွပၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ အဆင့္ေရာက္ေတာ့ ေခါင္းေလာင္းတီးတာ ေစာလို႔ စိတ္တိုတာတဲ့။

ကမၼ႒ာန္းခ်ိန္ေတြကေတာ့ အားလံုးတူပါတယ္။ အတိအက် တစ္နာရီစီပါပဲ။ ဆရာမို႔ ေခါင္းေလာင္း တီးၿပီးေတာ့ အႏိုင္ယူလို႔ မရပါဘူး။ “ေခါင္းေလာင္းတီးဖို႔ ဘယ္ေလာက္ လိုေသးသလဲ”လို႔ စိတ္ကူးၿပီး အနာဂတ္ကို ေမွ်ာ္လင့္ေနရင္ ဒီလိုပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ညႇင္းဆဲတဲ့ အဆင့္၊ ကိုယ္မပိုင္တဲ့ ဝန္ထုပ္ေတြကို ထမ္းထားတဲ့အဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ “အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္ က်န္ေသးတယ္၊ ေနာက္ ဘာဆက္လုပ္မယ္”ဆိုတဲ့ ေလးလံတဲ့ ဝန္ထုပ္ကို မယူလိုက္မိဖို႔ သတိႀကီးႀကီး ထားပါ။ ဒီအေတြးမ်ိဳး ဝင္လာရင္ ေလာေလာဆယ္ ျဖစ္ေပၚေနတာကို အာ႐ံု မစိုက္ႏိုင္ေတာ့ ပါဘူး။ တရား ႐ႈမွတ္ေနတာ မဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ လုပ္ငန္းခြင္ ေပ်ာက္သြားပါၿပီ။ ဒုကၡရွာေနတာပါ။

ဒီကမၼ႒ာန္း အဆင့္မွာ မနက္လား၊ ေနလယ္လား ဘာမွ မသိႏိုင္ေလာက္တဲ့အထိ ေလာေလာဆယ္ အခိုက္အတန္႔မွာပဲ စိတ္စိုက္ထားပါ။ အခိုက္အတန္႔ကိုပဲ သိရပါမယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ အခိုက္အတန္႔ ေလးပါ။ ဒီနည္းအားျဖင့္ အခ်ိန္ဘယ္ေလာက္ ကုန္ခဲ့ၿပီ၊ ဘယ္ေလာက္က်န္ေသးတယ္လို႔ သတိမထား၊ ဘာေန႔ရယ္လို႔ မသိဘဲ ပစၥဳပၸန္မွာ ႐ႈမွတ္ေနတဲ့ ရေသ့ရဟန္းတို႔ရဲ့ လွပတဲ့ အခ်ိန္ကာလ တိုင္းတာမႈဆီ ေရာက္ရွိလာပါတယ္။

တစ္ခ်ိန္က၊ ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ ရဟန္းငယ္ ဘဝနဲ႔ ရွိေနတုန္းက လက္ရွိေရာက္ေနတဲ့ ႏွစ္ကို ေမ့ေလ်ာ့ခဲ့ ဖူးပါတယ္။ ပံုမွန္က်င္လည္ေနက် အခ်ိန္လုရတဲ့ ဘဝထက္ လြတ္လပ္တဲ့၊ အခ်ိန္ကာလ စံမဲ့ေနတဲ့ ေနရာမွာ ေနရတာ အံ့ဩစရာ ေကာင္းပါတယ္။ အခ်ိန္ကာလ စံမဲ့တဲ့ ေနရာမွာ၊ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာက ပညာရွိေတြ ေတြ႔ႀကံဳခဲ့ၾကသလိုမ်ိဳး သင္ဟာ ေလာေလာဆယ္ အခိုက္အတန္႔ကိုပဲ ေတြ႔ႀကံဳ ခံစားေနပါတယ္။ ဒီ႐ႈမွတ္မႈပဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ထူးျခားမႈ မရွိပါဘူး။

သင္ဟာ လက္ရွိအမွန္တရားဆီ ေရာက္ေနပါၿပီ။ ပစၥဳပၸန္ အရွိအမွန္ဟာ အံဩစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားပါတယ္။ အတိတ္ အနာဂတ္အားလံုးကို စြန္႔လႊတ္လိုက္တဲ့ အခါမွာ တကယ္ရွင္သန္ေနသလို ျဖစ္လာပါတယ္။ သင္ တည္ရွိေနပါတယ္။ သတိအျပည့္နဲ႔ပါ။ ဒါဟာ ကမၼ႒ာန္းရဲ့ ပထမအဆင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္မွာ တည္ေနတဲ့ သတိပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအဆင့္ ေရာက္ရင္ သင္ဟာ အႀကီးအက်ယ္ လုပ္ေဆာင္ၿပီးပါၿပီ။ ေလးနက္တဲ့ ကမၼ႒ာန္းကို တားျမစ္တဲ့၊ ပထမဆံုး ၾကံဳရတဲ့ ဝန္ထုပ္ေတြကို လႊတ္ပစ္လိုက္ပါၿပီ။ စြန္႔လႊတ္မႈ အားေကာင္း ခိုင္မာေအာင္ မထူေထာင္ႏိုင္မခ်င္း ပထမအဆင့္မွာ ခြန္အားစိုက္ထည့္ ေနလိုက္ပါ။ ပစၥဳပၸန္အေပၚ သိမွတ္မႈကို ေနာက္ တစ္ဆင့္ ျမႇင့္ေပးပါ့မယ္။ ကင္းဆိတ္တဲ့ ပစၥဳပၸန္သိမႈ အဆင့္ေပါ့။

Ajahn Brahmavamso ရဲ့ “The Basic Method of Meditation”ကို ဘာသာျပန္ပါတယ္။

အပၸမာဒဓမၼရသမဂၢဇင္းမွာ ထည့္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ အတြဲအမွတ္ မမွတ္မိေတာ့ပါ။

[ဆက္ရန္ . . .]

Ref (2 March 2011):

http://www.buddhanet.net/budsas/ebud/ebmed035.htm

Picture from (3 March 2011):

http://secangkirteh.com/index.php?topic=647.90

ဆက္စပ္ဖတ္႐ႈရန္ . . .